FPV

FPV (First Person View) to sytuacja, w której pilot ma podgląd na żywo na widok z powietrza z kamery zamocowanej na wielowirnikowcu, uzyskując wrażenie, jakby znajdował się w jego kabinie. Materiał wideo z widokiem okolicy jest przesyłany w czasie rzeczywistym na ziemię drogą radiową, a prezentowany jest najczęściej na monitorze LCD. Dla osoby sterującej dronem to przede wszystkim ogromne przeżycie, tutaj naprawdę można poczuć się jak pilot „prawdziwej”, wielkiej maszyny. Na początek trzeba jednak poznać obowiązujące przepisy, warto trochę czasu spędzić na symulatorach, a potem małymi krokami zdobywać doświadczenie, czyli to, co rzeczywiście świadczy o możliwościach pilota bezzałogowego statku latającego.

Zgodnie z przepisami

Co jest najważniejsze przy lotach FPV? Radość latania! Ale żeby tą radość w pełni odczuwać, trzeba zadbać o bezpieczeństwo lotu i zgodność z wszelkimi przepisami. Działania pilotów multikopterów są regulowane przede wszystkim przez:

Europejskie rozporządzenie w sprawie dronów (UE) 2019/947 (zezwala na latanie dronem FPV zarówno w kategoriach otwartych, jak i szczególnych bez utrzymywania dronów w zasięgu widoczności wzrokowej, zarówno w trybie freestyle, jak i w klubie, pod warunkiem przestrzegania określonych zasad);
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/945;
Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 9 maja 2018r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie przepisów technicznych i eksploatacyjnych dotyczących statków powietrznych kategorii specjalnej, nieobjętych nadzorem Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (Dz.U. 2018 poz.1122);
Wytyczne nr 7/2024 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 20 maja 2024r. w sprawie sposobów wykonywania operacji przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych w związku z wejściem w życie przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 2019/947 z dnia 24 maja 2019r. w sprawie procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych;
Wytyczne nr 6/2024 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 20 maja 2024r. w sprawie wyznaczenia stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych

Z tych przepisów wynika m.in., że bez problemów można wykonywać loty dronami w zasięgu wzroku (VLOS) poza przestrzenią powietrzną kontrolowaną (C) oraz wybranymi strefami (np. D - Dangerous Area czy R - Restricted Area), a loty poza zasięg wzroku - jedynie w specjalnie wydzielonej przestrzeni powietrznej. Dodatkowo przepisy regulują formalności związane z użytkowaniem drona, a dla maszyn wykorzystywanych w celach innych niż rekreacyjne i sportowe – konieczność posiadania świadectwa kwalifikacji operatora, badań lotniczo-lekarskich i ubezpieczenia OC.

Lokalizacja lotów

Bezzałogowym statkiem latającym najlepiej latać tam, gdzie można mieć nad nim jak największą kontrolę i czyha na drona jak najmniejsze ryzyko – czyli warto wybierać obszary oddalone od dróg szybkiego ruchu czy domów, w przestrzeni powietrznej G (niekontrolowanej). Teoretycznie drony, Zgodnie z nowymi przepisami UE, drony mogą latać do wysokości 120 m nad powierzchnią gruntu bez specjalnych zezwoleń. W strefach ograniczonego ruchu lotniczego, loty wymagają więcej formalności i wielu pilotów woli ich unikać. Bez względu jednak na to, jak odpowiednie miejsce na loty uda się znaleźć, nie zwalnia to pilota z bycia przezornym i wykazywania się zdrowym rozsądkiem. Czasem okazuje się, że drona trzeba sprowadzać z powrotem „na wyczucie”, dlatego zawsze BSL powinien pozostawać w zasięgu wzroku. Przy planowaniu lokalizacji warto wziąć pod uwagę też zasięg nadajnika sterującego i nadajnika wideo oraz obecność ewentualnych przeszkód terenowych, a z pewnością pomocny jest też współpracownik u boku, który skupia się na modelu, a nie na przekazywanym z niego materiale wideo oraz ubezpieczenie OC (czasem okazuje się zbawienne).

Przygotowania do lotu

Po wyborze lokalizacji i sprawdzeniu jej na mapach przestrzeni powietrznej, czas na konkretne przygotowania. Na pilocie bezzałogowego statku latającego ciąży odpowiedzialność i mimo wszystkich pozytywnych emocji, które towarzyszą lotom, ani na chwilę nie można o tym zapominać. Dobre przygotowanie to minimalizacja ryzyka, a często uniknięcie błędów o kosztownych skutkach. Prócz znajomości przepisów i posiadania ubezpieczenia, warto na modelu zamieścić podstawowe informacje kontaktowe (w razie sytuacji, gdy nie wszystko pójdzie zgodnie z planem…) i sprawdzić stan techniczny multikoptera. Trzeba też dokładnie wiedzieć, na jakiej wysokości będzie miał miejsce lot, a także jaki będzie jego zasięg (realny zasięg – uwzględniający margines bezpieczeństwa i warunki meteorologiczne). Na koniec ewentualne zgłoszenie do FIS i można ruszać w drogę!

Zestaw FPV

Mając swój własny bezzałogowy statek latający, każdy wie mniej więcej, na co go stać – jak długo może latać, jakie obciążenie uniesie czy jaki jest jego zasięg. Po ustaleniu na jakiej wysokości ma odbywać się lot, można zacząć organizować zestaw FPV, którego możliwości i funkcjonalność zależą przede wszystkim od wkładu finansowego, ale też indywidualnych oczekiwań.

Nadajniki

Kwestię wyboru odpowiedniego nadajnika radiowego reguluje Rozporządzanie Ministra Cyfryzacji z dnia 09.02.2022r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo- odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego, gdzie m.in. ustalono, że urządzenia nadawczo-odbiorcze w paśmie częstotliwości 2,4 GHz lub 5.8 GHz nie wymagają pozwolenia radiowego ani uiszczenia opłaty za wykorzystywanie częstotliwości, jeśli tylko ich moc promieniowania e.i.r.p. nie przekroczy dla 2,4Ghz - 20 dBm, tj. 100 mW, a dla 5,8GHz - 25mW.

OSD

On Screen Display to możliwość wyświetlania parametrów lotu na ekranie. Tym samym pilot nie musi odrywać wzroku od ekranu, wszystko widać na bieżąco – wysokość, czas lotu, prędkość czy odległość od miejsca startu. OSD daje pilotowi o wiele większą kontrolę nad dronem, ułatwiając uporządkowanie danych niezbędnych do zachowania bezpieczeństwa.

Kamery

Sprawne zdalne pilotowanie multikoptera wymaga uzyskania obrazu właściwej jakości, a za to odpowiadają odpowiednie kamery. W temacie kamer warto zwrócić uwagę na ich stabilne zamocowanie, dodatkowe funkcje jak WDR (poprawa jakości obrazu przy dużej różnicy oświetlenia obiektu i tła) czy DNR (cyfrowa redukcja szumów), a także zastosowane w nich obiektywy.

Oprzyrządowanie naziemne

Pilot może czuć się jak na pokładzie drona, ale fizycznie bazuje na urządzeniach znajdujących się wraz z nim na ziemi. Podstawa to tzw. stacja bazowa, a więc odbiornik video RX, monitor LCD czy akumulator, czasem też rejestrator video AV czy statyw. Dla jeszcze większych emocji kupić można gogle (Headset System), czyli specjalne okulary wyposażone w małe ekrany LCD. Może efekt nie jest porównywalny z trójwymiarem, a pilot chwilowo jest „wyłączony” z tego, co dzieje się wokół niego, ale wielu pasjonatów nie wyobraża sobie FPV bez gogli.

Rejestrator

Oglądanie obrazu z drona na żywo to ogromna, prawie uzależniająca przyjemność, ale miło też po zakończonym locie móc się pochwalić materialnym dowodem lotniczych podbojów – nagraniem. Z jednej strony to kopalnia pięknych zdjęć i materiałów wideo, z drugiej zaś rodzaj zabezpieczenia – przebieg lotu jest stale zapisywany, a więc w razie upadku modelu, można ustalić jego lokalizację. Zapis może przebiegać na pokładzie wielowirnikowca (wysoka jakość danych zapisanych na karcie SD, ryzyko utraty danych przy upadku) lub w stacji bazowej (radiowa transmisja obniża jakość, funkcja „czarnej skrzynki”). Czasami zapis jest równoległy, zarówno na ziemi, jak i na pokładzie modelu – do drona zamocować można dowolną lekką kamerę, jak popularne GoPro.

Co jeszcze?

W FPV przydaje się też wiele dodatkowych urządzeń i ich funkcji – moduły GPS wspierają orientację w terenie czy odnalezienie zaginionej maszyny, a autopilot w przypadku utraty sygnału pozwala maszynie samodzielnie wrócić do wybranego miejsca. Dostępne są też liczne anteny, moduły czy zabezpieczenia, a wybór najlepszych zależy tylko od wyobraźni pilota i zasobności jego portfela.